Eit lite utvalg av ord og utrykk nytta før og no i dagleg tale. Feil kan førekomma då dialekt ikkje er basert på skrift ,men heller på tale. Kom med tilbakemelding om dette er av interesse.

A

aobruen - Sjalu,misunneleg

agalaust –uvørent (agalausù- ein som ikkje passar seg for ting som er farleg)

annigù-travel,skunda seg

aobaklæ-vanskeleg å komma til (da laog so aobaklæ te)

aobæra-kyr som ikkje har kalv i magen

aodøgt-gras som har leie og turka litt(er fritt for dogg)

aoskåremåla-avskjær

autig-flittig

attaot-i tillegg

aotøvra-få på andre tankar

 

B

braona- tina (snjoen braona )

berkje- beiskt og skarpt i smaken

bjoa-by på

brigda -endra

byrgna-har vokse seg stor ( om born)

bysja-strø med  til dømes sagflis hjå dyr

bardusù-vågal,ser ikkje faore fỳ seg

bale-vanskeleg

bakaola-del av hestesele

berja floka-slå armane om kroppen,mot frost

berkje-beiskt

bendidl-seig tunn grein til å binda lauvkjerret saman 

beksaumarar-skisko,frå gamalt,sko sydd med bekatråd

beittù-flink til mangt,gav ikkje opp

bia-venta

bidne- liten boks eller spann

bisna-sjå

bitjern, (bittjedn)-fellesnamn for verktøy av ymse slag

bleiv-drukna

blenda-tòstadrikka  ,brukt på slåtteteigen,kaffiblenda,kald kaffi halvblanda med vatn,skyrblenda,skyr og vatn.

blindsveddl-is med lett snølag oppå

brennesot-halsbrann

bjaodlè -fint, om kle eller framferd, fara bjaodlè aot

bossa-t.d.når du ber høy og det dett ned litt undervegs

braofenjes- arbeid gjort i ein fart,litt halvgjort

braona -tina

brigda -endra  brigde-endring

bru-kjer,bru-kjeri -bru-kar,bru-kara

brystfeldig- i dårleg stand,ting eller klede

bola - blemma,vassbola,trebola ,ogso arr( ær) etter vaksinering

bol - sengkle,senjabolet

bùrle,bùrlegreier - vanskeleg, vrient å få til

byrgna - vakse, vorte stor,du ha votte byrgù

bøta - reparera ,om klede,setja på ei bot,

bot-det du brukar når du tettar att eit hol

bøta attùfỳ - festa tråden i tåa på spøtalabben

bortante - ved sida av

bu seg -  leika  , budde seg-leikte   buning-leiketing

 

D

diren - glad og lett på foten

drongla - bruka lang tid

dimmest - myrknar,ogso ser lite,dimmest pao synet

døkna,døkt-  er,vert myrkare

daglaus - datoen for fødsel (om menneske og dyr)

damlaust - lite smak på maten

dao - då

dauren - middag

dimmist, dimt - vanskeleg å sjå

diplè -  nifst,uhyggeleg

diren -  glad, lett på foten

dròngla - bruka lang tid

dryspetur,ut å dryspa - gå på tur med kjærasten

dryg -  varer lenge, eller overdriva

druns - lyd,smell

drusa,druste - laga mykje lyd ?     (om folk?)

døyva  - dempa, gjera mindre

døyvd - yvegòven, forskrekka  (eg vatt ratt døyvd)

drevja

 

E

eldsmaol - passeleg med ved til å leggja i omnen

eingjegna,einjegna - u-tvinna ulltråd ,ein tråd

eisemadlù - einsam

i einingo  -heile tida

ekslna  - skuldrane

eldù - eller

eldsmaol - so mykje ved du legg i omnen

elte,eltevetta  - litt,litegrann

endalangs - langsetter

etla - spara,dela,       etla attu`litt te meg, etla pao bordet(dekka på )

etla seg te   - ha planar om 

 

F

faonyttes- til ingen nytt

fetling-noko lite

fli-gje (flidde – gav )

fli –stella, pynta ( eg flidde meg)

forfær-forskrekka

fata,av fatna- ta fyr ,ta noko fort,eg fata tak i....

faonyttes-til ingen nytte

farg-press ,til flatbr.leivane, lett fargklmk

felag,felage ,felaje- ven,kjæraste?

feigjen,feien-trengd eller glad

fjelga (seg)- vaska,stella  se

fjuska- juksa

flakkfør-lett på foten,kjem seg fram

fli-vaska,stella seg,-gje meg noko (fli meg saga )

flokka-snerk

flolagt-ligg fullt på heile golvet,(menneske? ,ting? )

forbina-forundra

forfær-forskrekka,redd

framfusen- seier eller gjer ting utan å tenkja seg om

føto-føtene

 

G

Gjera pom-laga god seng

Glanbèrt-lett å få auga på

 glime-blankt i augene

gjerigù-arbeidar fort

gjengù å låse-gjekk for presten

gjese-utett

gje tòl - ha tolmod

glås-glas

groren-graset om våren

grøypa-grovkarda ull med karder  (med grøypekarder)

 

H

halvslykkjes- halvgjort arbeid

halvtekkja-lite hus med enkelt skråtak

haokjen - tunn,hengslete,om utsjånaden på menn

hallslykkjes - hastverksarbeid? halvgjort?til helfta

handivle,handyvle  - noko å ha i handa til å slå med,kan t.d. vera forskjellige typer slag verktøy Kan og vera til å forsvara seg med (stokk,sverd osv.)

handabakjen - håndbaken

haokjen - lite fint voksen (om kara)

harka - dårleg, fellesnamn for noko som er i dårleg stand

harkadreta - om eg er litt sjuk, nett so ei harkadreta

haolt, haolkje - glatt, glatt føre

hekk - hylleskåp utan dør

heta, hetna - varma, vorte varm(t)

helfta  - halvdelen........ De faor skifta te helfta

hòrta (om deg) - stella seg......No va du hòrtigù 

hòlk - skaft på kniv,drikkereidskap

hòlka - drikka fort

hæra (tao)  - t.d.skummen på kjøtgryta ,fløyten av mjølka

hærane  -  ækslna, akslene,skuldrane

hæraklut - kast til å ha over skuldrane

K

kjeppast – kappast- 

kjeppingo - skunda seg 

kjømdæ-kjem snart (er i kjømdæ)

klure -  trestykke til å stengja døra med

klure -  ein person som ikkje får til nokon ting

kløkt-ikkje ferdig utvokse ......t.d. om graset

kynja- når maten står fast i halsen

L

lakabrònnen - t.d.spekesild i spann som har leie for lenge i laken

lota - lytù,laut,lòte -    må,måtte

lyrje - laust t.d. om strikk

M

moa - varmedis

moa seg te - gjera seg klar 

 

N

nøyta - ta i (nøytte seg ) tok i

 

O

odna - verta varm

 

P

plenta (seg) - takkar nei til mat,et lite

 

R

randverving - kva tid flatbrødleiven skulle snuast på andre sida

rangabarkjen - luftrøyr

rangpeis - vanskeleg person,rengjer på alt

rengjer,rengjest - kranglar

raoalaus - veit ikkje råd for

raokje-spytt

 

S

skoa -  når maten svir i botnen 

skoning - jernbeslag under kjerrehjul eller sledameiar

skosnjo - eit lite lag med nysnjo

skrikla - gå forsiktig (t.d. på isen )

skrokkje -  krympa,vorte mindre

solnig - ha høgdeskrekk,verta ør og rar ved høgder

savna - raka saman graset/høyet som ligg att, t.d. rundt hèsè

selda - når du skil høyfrèet frå høyet med ein sòld (saodl)      

sengjastokken - kanten av tre langsetter senga                   

sengjabol - sengkleda som er i senga   

senjaliggjande- er sjuk ,ligg i senga                                  

sidl-sil

sjao - sjå    

 sjel,skjel - skilje i håret,vil du ha skjel ette midten (reik er det same )

 ved sideskjel,jentene på venstre sida,gutane på høgre

sjelda skjeldan - ikkje ofta 

sjelto - hovudet

sjelte - innvortes frost, sjå soppesjelte

sjeltù - skjelven på hendene 

sjepa -  skipa -  ha planar om, er gjort -  ha sjepa meg pao Vanjen ein dag ,me ha sjepa eit lag

sjipla,skipla - uroa,endra - ....tankane mine,planane mine 

sjodna,stjorna - fjosstell

sjylja - skilja,dela, ( sjylja to som slest)

sjylp-lite reidskap

skav - borken av greiner frå lauvtre ,ask,alm  -skava-ta av borken med skavejern

skavekrakk - benk til å sitja på,hòl til å festa greinene i

skirt,skirna - klårt,verta klårt

skinnsøyma - tjukk nål,når dyr skulle syast

skoa - belegg i hovudbotnen hjå nyfødde,ogso kalla heidningahud

skoa - belegg i botnen på pannen når maten svir seg

skòr - lita fjellhylle,skòrafast-når sauene ikkje kom seg opp eller ned

skòrta - lite att ,eller manglar heilt

skraoa - lyden du lagar når du t.d.går på ski,klemmer saman papir o.l.

skùta- Skubba ,ifrå seg t.d.

skå - sjå

skosnjo - eit tunt snjolag          

skòt, skòtet -  lite rom,vanleg i fjosen........fjosskòtet

skrøkkja (i hopa) - verta mindre

skròkkje - vorte mindre,tunnare,om folk , ting, snjo

skreppa  - veska med selar

skreppekar - omreisande seljar som hadde skreppa på ryggen

stae - om gras som er gammalt på rot

starva - verta heilt stiv (t.d. av frost )

stytta - staur med kluft

sveim - røyk,mat-os-

sviva- gå rundt,t.d. om ein motor som ein får til å gå 

svaiv- utenkt,uklart.......da svaiv ikkje meg

svivja - kasta

sylta - syltetøy

T

talgaflòt  - smelta smalatòlg,vart blanda med fleskaflòtet for å dryga det

talgaklut - ullklut innsmurt med smelta tòlg-til å ha på bringa, ved sjukdom

talgaljos - ljos støypte av tòlg

taoe - berrmark.......ga pao taokko,der det ikkje er snjo

taokje - dumt,toskete,om framferd ?usikker

tarvende -  bestikk

taska - veska

torgtaska - handleveska

tefang - det eg treng for å laga noko t.d. ved baking

te dessa - til no ,har gjenge bra te dessa

te dess - kjem du te dess,rekk du det?

te inkjes - om helsa,føler seg veik og vesal

tekje,teke - ikkje i da heila tekje,aldri

tekkja,tekte - tetta

te mains -  til bry,i vegen for,

tenlè - tenleg,eignar seg godt-lite tenlè,mindre bra

terpùntikkjedl - terpentikkel,pendel på klokka

terre - godt ver for høytùrk,høyterre

timest(ikkje..)- spara på noko,ser meg ikkje råd

tjona(da bort) - bruka opp på tull,om pengar

tjota,tytù,taut - masa,maste

tòdna - turka

tokk - augemål (eg tokka da)

tòkta -  ei økt,ta ei tòkta,so får me da gjort

tòlma(deg) - ver tolmodig

tòstadrikka - det du drikk når du er veldig tyst

tòtte -  synest,tykte

trao(ù),traott - sta,sein,treg, -seint,tregt

traogjengd - kjem ofte på vitjing,vert lenge

trasig(ù) - skral,sjuk,trasigt-leit,trist,trasiga greier

treé - avgrensa område med gjerde rundt,t.d. stølstreé

triva,treiv - ta,tok

troa - strengen på hesa

tròg - trekjærald i ulike storleikar,bakstetr.,slaktetr.

tròkla - sy med store sting,tròkla da i hopa

tròmmè - kanten,fylla til tròmmè i eit spann

trammande fullt - heilt til kanten

tròmm fỳre - klart skilje

truten - opphovna

trygl - lite tròg

trøya - kleplagg,spøtatrøya,regnstrøya...

tùdna - gå,Mor sa: Når eg skal sy til deg må du tùdna(gjera husarbeidet)

tùdn - gå rundt i tùdn,gå rundt i ring

tùdnande øren - går rundt oppi hove

tùkk-tùkka - bruk augnamål,.....ta da pao tùkk,tùkka da

tùrt,tùrte - skulle,burde ,me tùrt vel...

tùrva - treng, tùrva me gjera da?

tusje - lite,dårleg,om helsa, han var tusjen

tvarla(pao ) - vert aldri ferdig

tvarla(seg te) - t.d. garn i ein vase

tvarlefant - om ungar,går i vegen,framfor føtene

tvørrbrekkjes - gå på tvers i ein bratt bakke

tvåra - heimelaga visp,av gran,jolatreèt

ty - ta....... lett å ty te (ta det du har)

tytling - tytebær

tødl - skriftteikn- svært lite,ingenting......da va `kje attù ein tødl med mat

tølna - tinga.......sjå om eg finn det i tølene mine

tøva - tova

tøvingabrett - vaskebrett av tre med mønster

tøyg - elastisk (gjev tøyg)

trur han ikkje tè tenna - trur han lyg og bløffar

U

ubjaodlè - lite fint,om framferd,påklednad,ting

udla -  undertrøya av ull

ufjelgd - uflidd

ufyse - ekkelt

uhamsleg - lite fint ,om kleda

uhiren - ikkje heilt bra,småsjuk

ulaje - ikkje heilt god i hovudet,

uliklè - ikkje bra,om folk,ting,hendingar

uløyves - utan lov

umaje - ungdom

umaka - ulike

unota - dårlege vanar

unøyes - rikeleg

ùps - ufs,ur

urùdle - humpete, ulendt 

used - uskikk,ikkje bra

usjipla - uroa (meg i tankane eller arbeidet)

usømeleg - ikkje bra,prat,påkled.,framferd m.m.

utanje - barn,ungdom som er ulydig (utangaøynè!)

utante - eit stykkje ifrå

utantepaotrøya - ytterjakka

utattù - ut att

uting - ikkje fint gjort

utor - ut av,ogso, lesa utan å sjå i boka(lesa utor)

V

vadlasletta - snøslaps

vaksaklè , vaksafrakkje - regnklè,regnjakka

valen - kald på hendene

valm - forma på graset før du hesjar ,valma det

vamba,vambafùdl - om dyr,oppblesen i vomma

vambakjessa - neg. om kvinner,utflytande,feit

vand, vandù ,vandsam - kresen (om mat)

vandalaus(ù) - ikkje so nøyen med arbeidet

vandalaust - t.d.halvgjort arbeid

vandivla - uroar nokon i arbeidet ......du vandivla meg

vansam - kresen (om mat) folk og dyr

vansmekta - utan mat og drikka,trøytt,svolten

vanta - manglar

vanvyrde - snakka ned,ha lite respekt for

vaogamat - stein som du legg under spettet eller stonga for å benda opp noko tungt

vaog - stonga eller spettet som du vippar med

vaogtera - bryr seg,tek på alvor,ogso nekt.

vaorhæsa - turre,sprukne hender etter vårarbeid

vebogje - regnboge

vekleppe - hakkespett

venda - snu- i ei venda-alt på ein gong

vette - vottar-

vetlavinna- fånyttig arbeid, arbeid som ein tjonar seg vekk med (HS).

vettù - vert,blir, vetta,vettù,vatt,vòtte

viska - dra fram høyet,rista det,klar til vòndling

vòndla - forma høyet til ein rund ball,vòndidl

vòik,vòikù - veik,svak,kraftlaus,om helsa 

vòkstraflòg -  veksesmerter

vona -håpa

vonesfør - snart,før du hadde håpa på

vonbròten - skuffa,

vònde(seg) - av vinda,vri?,om ting av tre som endrar seg, ikkje passar

výrde - (vener,tilhøyrarar,-kjære?ord for respekt?  negativ:han výrde ikkje da,brydde seg ikkje-av výrù

výrù - verdsetja?

vyrkjedag - kvardag,i vyrkjene-i veka

vyrk(ù) - ha omsut for,stella godt med,han va so vyrkù  fỳ `ne   

vøla - reparera eller mengde,ei heil vøla ,med t.d.folk 

Y

yngja ,yngjest - ser yngre ut ,yngjest oppattù

ỳvegòven - forbausa,eg vatt ratt `ỳvegòven

ỳverajen - står ustøtt,veltar lett, høgt tyngdepunkt?

Ø

ødlùvù - elleve

øpste - øverste,høgast.......øpstelemmen,øpsteteien

ørande - mengde-eining ,lite,tidleg

øra,øren - svimmel,ogso,ho ha vòtte øræ(dement) 

ørelde - demens-ukjent  

ørska - han snakte i ørsko,uklår i hovudet?

ørvinna - i full fart i ørska?

øvra - ga øvra,gå øverste vegen, lite kledd øvra,ta på deg ei jakka

øya (da bort) - bruka opp alt t.d. pengane (skjødeslaust bruk )

øyeleg - veldig ? 

øyra,nedøyrd - gøymd......øyra da ned i ei steinrøys,

 

ORDTØKJE 

Eg har bosst unde-har ete før måltidet

Godt å høyra gjete deg - høyra i frå deg

Harpa te husa - få ting i hus (om mat?)

Lenje før eg odna pao føto - lenge før eg vart varm på føtene

Da ha legg´s te so mangt - hendt fleire ting,sjukdom el.anna  

Naoe meg -  trøyste meg,nei å nei

Da staor seg ikkje lenje - om mat som vert fort bederva

Stedla seg rett so staor dei seg godt.- fara fint, så går det deg godt i livet

Har te å bjoa , men ikkje te å nøya.

Gjera rett og skjel for seg -  vera ærleg